Прыродныя ўмовы. Гомельская вобласць размешчана на паўднёвым усходзе Беларусі і мяжуе з Расіяй і Украінай. Па плошчы (40,4 тыс. км2) саступае Мінскай вобласці. Болышая частка тэрыторыі размешчана ў межах Палескай нізіны. Паўднёва-ўсходняя і ўсходняя часткі ляжаць на Прыдняпроўскай нізіне. На правабярэжжы Прыпяці размешчана Мазырская града, каля вёскі Ніжнія Жары — самы паўднёвы пункт Беларусі. Гомельская вобласць вылучаецца разнастайнасцю карысных выкапняў. Тут ёсць нафта (больш за 60 радовішчаў, пераважна ў Рэчыцкім, Светлагорскім і Акцябрскім раёнах), калійная і каменная соль, буры вугаль, гаручыя сланцы, а таксама торф, будаўнічы камень, шкловыя і фармовачныя пяскі, мел, гіпс, гліны, каалін, мінеральныя (нават поліметалічныя) воды.

Клімат умерана кантынентальны з мяккай зімой і цёплым летам. Рэкі належаць да басейна Дняпра, які цячэ па тэрыторыі вобласці з поўначы на поўдзень на працягу амаль 400 км. 3 прытокаў Дняпра найболынымі з’яўляюцца Прыпяць, Бярэзіна і Сож. У Прыпяць упадаюць Случ, Пціч, Сцвіга, Убарць і інш. Прытокі Сажа — Іпуць і Беседзь. Самае вялікае Чырвонае возера з’яўляецца трэцім па велічыні ў Беларусі. Глебы сельскагаспадарчых угоддзяў пераважна дзярнова-падзолістыя, дзярнова-падзолістыя забалочаныя, тарфяна-балотныя, большасць мінеральных глеб складаюць глебы лёгкага механічнага складу. Балоты займаюць 4 % тэрыторыі, яны пераважна нізінныя і большасцю асушаны. Лесам занята 49 % тэрыторыі вобласці, але на захадзе і поўдні лясістасць значна большая. У вобласці створаны Нацыянальны парк «Прыпяцкі».

Амаль 70 % плошчы Гомельшчыны забруджана радыенуклідамі з працяглым тэрмінам паўраспаду. Найбольш забруджана паўднёвая частка, дзе створаны Палескі радыяцыйна-экалагічны запаведнік — адзіны ў свеце такога тыпу.

Насельніцтва. У Гомельскай вобласці пражывае 1,5 млн чалавек, па яго колькасці яна саступае толькі Мінскай вобласці. Па колькасці сельскага насельніцтва Гомельшчына сярод абласцей займае трэцяе месца, па яго долі ў агульнай колькасці апярэджвае толькі Магілёўскую вобласць. Сярэдняя шчыльнасць насельніцтва — 37 чал/км2. На долю гарадскога насельніцтва прыпадае 70 %. У межах Гомельскай вобласці налічваецца 21 адміністрацыйны раён, 35 гарадскіх паселішчаў і 2,6 тыс. сельскіх населеных пунктаў На радыяцыйна-забруджаных у выніку катастрофы на Чарнобыльскай АЭС тэрыторыях жывуць болын за 1,1 млн чалавек, або 75,9 % насельніцтва вобласці. Асноўнае насельніцтва — беларусы (84,2 %), жывуць рускія (11 %), украінцы (3,3 %) і інш.

Прамысловасць. Прадпрыемствы Гомельскай вобласці вырабляюць 20 % рэспубліканскага аб’ёму прамысловай прадукцыі.

У Гомельскай вобласці сканцэнтраваны амаль увесь аб’ём здабычы ў краіне нафты, натуральнага газу, вытворчасці пракату чорных металаў, збожжаўборачных камбайнаў, увесь аб’ём вытворчасці ў краіне фосфарных угнаенняў, металакорду, кор-маўборачных камбайнаў, паліраванага шкла, вырабляецца 93 % ад агульнай вытворчасці ў краіне сталі, 94 % школьных сшыткаў, 70 % шпалераў, 58 % кардону, 52 % паперы, 54 % маргарыну. У вобласці здабываецца 1,8 млн т і перапрацоўваецца амаль 8 млн т нафты, выплаўляецца 1,6 млн т сталі, вырабля ецца амаль 0,3 млн т кухоннай солі.

Асноўныя прамысловыя прадпрыемствы вобласці размешчаны ў гарадах Гомель, Мазыр, Жлобін, Светлагорск, Рэчыца. Дзейнічае свабодная эканамічная зона «Гомель-Ратон». Эканамічныя сувязі з іншымі краінамі развіваюцца ў рамках еўрарэгіёна «Дняпро».

Сельская гаспадарка. Сельскагаспадарчыя ўгоддзі займаюць 35 % тэрыторыі вобласці (1,4 млн га). Найбольш асвоены Буда-Кашалёўскі, Кармянскі і Добрушскі раёны. Пераважаюць пасевы збожжавых і кармавых культур. Значна павялічыліся плошчы пасеваў рапсу і агародніны, а бульбы — зменшыліся. У краіне вобласць вылучаецца як галоўны вытворца цыбулі, часнаку, зялёнага гарошку. Спецыялізуецца на мяса-малочнай і малочна-мясной жывёлагадоўлі з развітай свінагадоўляй і бульбаводствам. Вакол Гомеля склалася прыгарадная зона спецыялізацыі сельскай гаспадаркі (малочная і малочна-мясная жывёлагадоўля, птушкагадоўля, развітое агародніцтва, асабліва цяплічнае, садоўніцтва), такая ж хутка развіваецца вакол Мазыра.

Гарады. Адміністрацыйны цэнтр вобласці Гомель (каля 0,5 млн жыхароў) — другі па колькасці насельніцтва горад Беларусі. Зна-ходзіцца за 301 км на паўднёвы ўсход ад Мінска. У летапісе ўпершыню ўпамінаецца пад 1142 г. Стаіць на рацэ Сож пры ўпадзенні Іпуці. У горадзе працуюць больш за 100 прамысловых прадпрыемстваў У структуры прамысловасці перавышае машынабудаванне і металаапрацоўка.

У Гомелі 7 вышэйшых навучальных устаноў: універсітэт імя Ф. Скарыны, універсітэты транспарту, тэхнічны імя П. В. Сухога, гандлёва-эканамічны спажывецкай кааперацыі, медыцынскі і інш. У Гомелі дзейнічаюць драматычны тэатр, тэатр лялек, цырк і філармонія — усяго больш за 80 устаноў кулыуры, праводзяцца міжнародныя фестывалі.

Другі па значэнні ў вобласці горад Мазыр (амаль 112 тыс. жыхароў), які знаходзіцца на рацэ Прыпяць за 133 км на паўднёвы ўсход ад Гомеля. Упершыню ўпамінаецца ў летапісе пад 1155 г. Сучасны Мазыр — буйны прамысловы цэнтр. Сваю прадукцыю выпускаюць заводы нафтаперапрацоўчы, «Мазырсельмаш», «Беларускабель» і інш. Дзейнічаюць рачны порт і аэрапорт. У Мазыры рыхтуюцца спецыялісты ў педагагічным універсітэце імя I. П. Шамякіна. У 1990 г. адкрыўся драматычны тэатр імя I. П. Мележа.

Горадам-спадарожнікам Мазыра з’яўляецца горад Калінкавічы (каля 40 тыс. жыхароў) — вузел чыгунак на Гомель, Жлобін, Брэст, Оўруч (Украіна) і аўтамабільных дарог, вядомы сваімі прадпрыемствамі, Палескім аграрным каледжам і гісторыка-краязнаўчым музеем.

Хутка развіваецца Жлобін (звыш 70 тыс. жыхароў), які размешчаны за 83 км на паўночны захад ад Гомеля на рацэ Дняпро. Вузел чыгуначных і аўтамабільных дарог. Прамысловы комплекс горада вызначаюць металургічны завод і таварыства «БелФА». У горадзе існуе адзіны ў Беларусі металургічны тэхнікум. У 1989 г. заснаваны гісторыка-краязнаўчы музей. Ёсць заапарк.

Малады горад Светлагорск (болып за 70 тыс. жыхароў) узнік каля былога гарадскога пасёлка Шацілкі ў сувязі з будаўніцтвам Васілевіцкай ДРЭС (цяпер Светлагорская ЦЭЦ). Знаходзіцца на рацэ Бярэзіна. Вельмі кампактны і сучасны горад у сасновым бары, налічвае сем мікрараёнаў Працуюць цэлюлозна-кардонны камбінат, аб’яднанне «Хімвалакно», фабрыка мастацкай інкрустацыі. У горадзе ёсць музей гісторыі горада і карцінная галерэя «Традыцыя». Для Светлагорска, як цэнтра хімічнай прамысловасці, актуальна экалагічная праблема, звязаная з забруджваннем ракі Бярэзіна і паветра прамысловымі выкідамі.

Горад Рэчыца (каля 70 тыс. жыхароў) стаіць на правым беразе Дняпра пры ўпадзенні ў яго ракі Ведрыч за 50 км на захад ад Гомеля. Аўтамабільныя дарогі, чыгуначная станцыя і рачны порт забяспечваюць яго сувязі з іншымі гарадамі краіны. Рэчыца — горад развітай прамысловасці. Тут размешчаны метызны і газаперапрацоўчы заводы. На поўнач ад Рэчыцы ў вёсцы Азяршчына знаходзіцца суднабудаўніча-суднарамонтны завод. У горадзе працуюць сельскагаспадарчы тэхнікум і педагагічны каледж, краязнаўчы музей.

Рагачоў (каля 35 тыс. жыхароў) знаходзіцца за 121 км на поўнач ад Гомеля ля сутокаў Дняпра і Друці. Упершыню ўпамінаецца ў летапісе пад 1142 г. Зараз у горадзе працуюць малочнакансервавы камбінат, завод «Дыяпраектар», прадпрыемствы прамысловасці будаўнічых матэрыялаў Створаны музей народнай славы.

Астатнія гарады Гомельскай вобласці саступаюць вышэйназваным гарадам і па колькасці насельніцтва, і па гаспадарчым значэнні. Усе яны арыентуюцца на перапрацоўку мясцовай сыравіны і сарыентаваны на забеспячэнне патрэб сваіх жыхароў і навакольнага насельніцтва. Але многія з іх маюць свае адметнасці. Горад Добруш (каля 20 тыс. жыхароў) вядомы папяровай фабрыкай і фарфора-фаянсавым заводам. У Жыткавічах (каля 17 тыс. жыхароў) — маторабудаўнічы завод, у Хойніках (каля 15 тыс. жыхароў) — фабрыка мастацкіх вырабаў і філіял гомельскага завода «Гідрапрывад», у Петрыкаве (звыш за 10 тыс. жыхароў) — суднабудаўніча-суднарамонтны завод, у Ельску (10 тыс. жыхароў) — мэблевая фабрыка, у Нароўлі (звыш 8 тыс. жыхароў) — кандытарская фабрыка «Чырвоны мазыранін», у Ветцы (каля 8 тыс. жыхароў) — бавоўнапрадзільная фабрыка і музей народнай творчасці, у Тураве (больш за 3 тыс. жыхароў) — краязнаўчы музей і гістарычныя помнікі.

факт для роздуму

Радыяцыйны маніторынг атмасфернага паветра сведчыць, што цяпер у параўнанні з 1986 г. магутнасць экспазіцыйнай дозы (МЭД) гама-выпрамянення за кошт натуральнага распаду радыенуклідаў зменшылася ў Брагіне і Мазыры ў 70 разоў; узроўні МЭД дасягнуць дааварыйнага ўзроўню ў Брагіне прыблізна ў 2065 г, а ў Чачэрску — у 2024 г. Узроўні радыеактыўнага забруджвання тэрыторыі ёдам-131 былі такімі вялікімі, што апраменьванне ім мільёнаў людзей названа спецыялістамі перыядам «ёдавага ўдару».

Фізічная карта

Палітыка адміністрацыйная карта

Тэктанічная карта

Глебавая карта

Транспарт

Кантроль ведаў (тэст)